Reden om somber te zijn? Depressie en suïcidaliteit bij jongeren in Nederland

Omschrijving

Adolescenten dienen te beschikken over een goede mentale gezondheid, omdat hun psychisch welbevinden van invloed is op tal van factoren in hun leven nu, en later. Ten eerste is het ervaren van levensgeluk, het hebben van een positief zelfbeeld, en een goede stemming belangrijk om de adolescentie goed te kunnen doorlopen. Immers, de adolescentiefase stelt jongeren voor allerlei uitdagingen in hun ontwikkeling, zoals het uitbreiden van hun sociale rollen en het leren uitoefenen van meer autonomie in hun leven, alsook het kunnen presteren op educatief vlak (Lerner & Steinberg, 2009b). Daarnaast worden jongeren in deze levensfase ook verondersteld een prettige interactie met hun leeftijdsgenoten en met hun ouders te realiseren, en hun schoolloopbaan succesvol te doorlopen (Lerner & Steinberg, 2009a). Indien er in deze periode ernstige psychische en psychosociale problemen en klachten ontstaan, zoals een depressieve stoornis, zelfbeschadiging of suïcidale gedachten, vormt dit dus een ernstige belemmering voor het doorlopen van een normale ontwikkeling voor jongeren. Ten tweede blijkt bovendien uit onderzoek dat depressieve stoornissen, zelfbeschadiging en suïcidaliteit ook belangrijke voorspellers zijn van psychische problemen, middelenmisbruik en moeite bij arbeidsmarkt-deelname in de (jong)volwassenheid (Jaycox et al., 2009; Quiroga, Janosz, Bisset, & Morin, 2013).

Zowel in Nederland als in Vlaanderen zit een niet gering deel van de jongeren echter niet goed in hun vel. Ongeveer 12.6% van de adolescenten van 13-17 jaar oud (geschatte life-timeprevalentie) heeft last van een depressieve stemming of stoornis, en bij de leeftijdsgroep van 18 tot en met 24 jaar loopt dit zelfs op tot circa 15.5% (zie onder meer de Trails studie). Een depressie uit zich vooral in somberheid, en er niet meer in slagen om ergens meer plezier te beleven of energie te hebben om dingen te doen. Depressieve stoornissen komen bovendien relatief veel voor bij jongeren ten opzichte van andere stoornissen (Kessler, Petukhova, Sampson, Zaslavsky, & Wittchen, 2012). Recente bevindingen geven extra reden tot zorg: Longitudinaal onderzoek onder Nederlandse scholieren laat zien dat adolescente meisjes sinds 2013 significant hoger scoren op allerlei indicaties voor psychische problemen dan de jaren daarvoor, en dat deze stijging zich door heeft gezet in 2017. Het sterkst geldt dit voor de categorie ‘emotionele problemen’. Hoewel er over de achtergronden van depressie bij jongeren in het algemeen regelmatig studies zijn verschenen in de laatste decennia, weten we nog weinig over jongeren die juist extra kwetsbaar lijken voor depressie, zoals migrantenjeugd, jongeren met een licht verstandelijke beperking, en seksueel- of gender diverse jeugd. Er is meer kennis nodig over depressiviteit in deze groepen en over hoe ouders en andere opvoeders, alsook professionals een bijdrage kunnen leveren aan preventie van of hulp bij een depressieve stoornis bij jongeren.