Pedagogische idealen in het publieke domein
Productgroep De publieke betekenis van pedagogisch denken en handelenOmschrijving
In het publieke domein worden kinderen en jongeren geconfronteerd met allerlei soorten idealen. Zo schotelen de diverse media vooral economische of materialistische idealen en schoonheidsidealen voor, die de dominante of doorsnee cultuur van onze samenleving weerspiegelen. We kunnen denken aan idealen van bezit en status die in (reality) soap series worden geëtaleerd, schoonheidsidealen en genderidealen in videoclips op televisiekanalen als MTV of TMF of materialistische idealen die reclames – zeker rondom Sinterklaas of de kerstdagen – proberen te verkopen. We verwachten dat op scholen, en ook in andere professionele opvoedingslocaties zoals de crèche en de naschoolse opvang, andere idealen worden aangeboden aan kinderen. Hier lijken juist pedagogische idealen dominant te moeten zijn. Maar wat zijn dan pedagogische idealen en waarin onderscheiden die zich van de andere genoemde idealen?
In deze bijdrage zal ik eerst beschrijven wat ik versta onder pedagogische idealen en na een korte toelichting van het onderscheid tussen ideale opvoedingsdoelen en ideale manieren van opvoeden zal ik betogen dat er één overkoepelend ideaal opvoedingsdoel is, namelijk optimale ontplooiing. Tevens zal ik laten zien dat optimale ontplooiing op haar beurt juist weer idealen nodig heeft. Nadat ik de samenhang tussen pedagogische idealen en optimale ontplooiing aannemelijk heb gemaakt, stel ik enkele kritische kanttekeningen aan de orde. Immers, het is nog maar de vraag of optimale ontplooiing wel zo ideaal is. Leidt een dergelijk opvoedingsdoel niet veeleer tot een vorm van perfectionisme die we juist zouden moeten vermijden en heeft het niet een zweem van elitarisme dat we verdacht zouden moeten vinden? Op basis van een negatief antwoord op beide punten, zal ik ten slotte voorstellen formuleren op welke wijze idealen in het pedagogische publieke domein, meer specifiek de school, zouden kunnen vigeren en ook een rechtvaardiging geven waarom pedagogische idealen daar ook thuishoren.
