Naar een pedagogische missie van vrijheid en verantwoordelijkheid

Omschrijving

We leven in een neoliberale keuzemaatschappij . Vandaag worden jong en oud geacht om eigen keuzes te maken. Je leven hangt af van wat je wilt en wie je wilt zijn. Intussen zij n er talloze omstandigheden die onze keuzebiografie beïnvloeden. Hoe kunnen jongeren in deze omstandigheden goede keuzes maken en eigenaar worden van hun leerproces en hoe kunnen we hen daarbij helpen? Deze bijdrage schetst een nieuwe pedagogische missie.

Onze levensloop wordt momenteel standaard opgevat als een keuzebiografie. Deze opvatting vindt zijn oorsprong in de achttiende eeuw, de periode van de Verlichting. Rond 1780 proclameerde de grootste westerse denker, Immanuel Kant, de principiële mondigheid van de mens. Hij pleitte voor autonomie: ‘Heb de moed om je van je eigen verstand te bedienen!’ Tot aan zijn tijd leefde de mensheid grotendeels een heteronoom bestaan onder de moraal en wetten van kerk en staat. De westerse mensheid bestond uit groepen mannen, vrouwen en kinderen die de regels van een autoritaire gemeenschap moesten volgen. De westerse Verlichting was de eerste emancipatiebeweging die de mensheid uit haar volgzaamheid probeerde te bevrijden. Het heeft nog ruim twee eeuwen geduurd voordat, in de jaren zestig van de vorige eeuw, de emancipatie van het westerse individu zich daadwerkelijk heeft voltrokken. Arbeiders, vrouwen, studenten, homoseksuelen, migranten en andere burgers hebben het autoritaire juk afgeworpen. We leven als ‘vrije’ burgers in het ‘vrije’ westen.