De vraag naar het subject

Omschrijving

Frankrijk heeft een lange pedagogische traditie. Rousseau schreef – in het midden van de achttiende eeuw – er zijn Emile, waarin hij de door de natuur voorgeschreven ontwikkeling als leidraad van de opvoeding nam. Eerder schreef Fénelon er al zijn verhandeling over de opvoeding van meisjes; en nog eerder, in de zestiende eeuw, publiceerde Montaigne zijn beroemde essay Over de opvoeding van kinderen, waarin hij stelde dat je geen dwang op het kind moet uitoefenen en hem niet moet volstoppen met boekenkennis.

Na Rousseau ging het verder. In de beginjaren van de negentiende eeuw probeerde Itard Victor (een in de bossen van Aveyron gevonden ‘wilde’) te leren spreken en hem deelgenoot te laten worden van de menselijke samenleving. Het eerste lukte niet, het tweede wel. Aan het eind van de negentiende eeuw kreeg de Nieuwe-Schoolbeweging (‘Reformpedagogiek’) met haar nadruk op het zelfvormend vermogen van kinderen er voet aan de grond. In die tijd werden ook de eerste hoogleraren pedagogiek aangesteld, waaronder de bij ons als socioloog bekende Emile Durkheim. In de eerste helft van de daaropvolgende eeuw, de vorige, schreef Chartier (schrijversnaam: Alain), leraar aan het Parijse Lycée Henri-IV, zijn in Frankrijk veelgelezen Propos sur l’éducation. Hij hield daarin een krachtig pleidooi voor culturele vorming, maar benadrukte ook de erbij te getrooste inspanningen door de leerling. De verwetenschappelijking van de pedagogiek, ten slotte, kreeg in de tweede helft van de vorige eeuw haar beslag toen (in 1967) de Sciences de l’éducation (opvoedings- en onderwijswetenschappen) een academische status kregen (vgl. Pols, 1997). Sindsdien wordt deze pluridisciplinaire wetenschap aan bijna alle Franse universiteiten onderwezen. En aangezien leraren slechts met een bachelorgetuigschrift (‘licence’) tot de (universitaire) lerarenopleiding worden toegelaten (er worden uitzonderingen gemaakt), volgen veel studenten die basisschoolleraar willen worden – voorafgaand aan de lerarenopleiding – deze uit verschillende onderwijswetenschappen bestaande studie.