PIP 132

Ik was 10 jaar oud toen mijn moeder van mijn een vader wilde scheiden. Ik hoorde dit nieuws van mijn broer, hij had de mail van papa ‘gehackt’ en belde mij toen meteen op school op. Dit was voor ons het begin van een roerige tijd met veel veranderingen. Een aantal jaren daarna vroeg ik me geregeld af of het uitmaakte dat ik in zo’n andere situatie was opgegroeid dan veel van mijn vrienden. Het bleek deels de aanzet voor mijn studiekeuze orthopedagogiek en nog veel later mijn promotieonderzoek aan de Universiteit Utrecht: Family break-up, system break-down: Family dynamics and child adjustment after divorce.

Iemand heeft de bokkenpruik op als hij slechtgehumeurd is. Het is een oud gezegde.

Een stevige pedagogische basis beschermt en versterkt het gezond, veilig en kansrijk opgroeien. Dat klinkt vanzelfsprekend, maar is het vaak niet. In de publicatie Opgroeien doe je samen zet het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) het concept van de pedagogische basis opnieuw uiteen. Onze inventarisatie en analyse van bestaande kennis is besproken met praktijk, wetenschap en beleid. Dat leidde voor het NJi tot een herdefiniëring van de ‘pedagogische basis’. Het kernbegrip ‘ontmoeting’ is daarin cruciaal. In dit artikel kijken we mee met enkele praktijken die al concrete weg en bewandelen om dat te realiseren.

De toenemende planetaire crisissen, zoals de klimaatverandering of de afname van biodiversiteit, worden vaak gebruikt als reden voor het bouwen aan een duurzaamheidspedagogiek. Terwijl deze roep legitiem is, kan hij ook voor wanhoop zorgen en de druk op opvoeders verhogen. Bovendien blijft zowel het begrip duurzaamheid als ook de mogelij ke uitwerking van duurzaamheidspedagogiek vaak vaag. Wat is duurzaamheidspedagogiek en wat zou het kunnen zijn? En waarom ben ik blij met de noodzaak te werken aan duurzaamheidspedagogiek?

Rubriek over kinderen en hun mediagedrag door Justine Pardoen, specialist mediaopvoeding bij Bureau Jeugd en Media. Zowel in Nederland als in Vlaanderen zijn recent onderzoeken verschenen naar het mediagebruik van jonge kinderen. In beide onderzoeken blijkt dat kinderen nog steeds veel televisiekijken. En dat is misschien geen gekke keuze van ouders.

Ouders, leerkrachten en kinderen moeten vandaag veel. De lijst met tips, tricks en aandachtspunten om effectief en efficiënt op te voeden lijkt wel eindeloos. We willen het allemaal zó goed doen dat we vergeten dat opvoeden, onderwijzen en opgroeien zich niet zomaar in grafieken en methodieken laten gieten. We zijn zo erg bezig met wat ‘werkt’ dat we nog weinig taal over hebben om het over de onvoorspelbare, ethische en normatieve aard van pedagogiek te hebben.

In de loop der jaren zijn verschillende pedagogische concepten in beleid, praktijk en onderzoek geïntroduceerd: pedagogische infrastructuur, the village, pedagogische civil society en pedagogische basis. Emeritus hoogleraar Micha de Winter heeft in de afgelopen decennia vele pleidooien gehouden voor de versterking van een sociaalpedagogische context rondom kinderen. Onlangs verscheen van zijn hand een essay in de Volkskrant als opmaat voor een binnenkort te verschijnen boek dat de pedagogische basis raakt. Dorien Graas en Maartje van Dijken spraken met hem.

In deze editie

06 Interview. Micha de Winter
16 Pedagogiek. Hoe kijken wij naar kinderen?
22 Praktijk. De pedagogische basis
30 Pedagogiek. Studentenperspectief
38 Pedagogiek. Duurzaamheidspedagogiek
43 Onderzoek. Blijvend met elkaar verbonden

& verder…
3 Redactioneel 13 In de jeugdhulp 14 Kinderrechten 27 Vergeten woorden, vergeten praktijken? 28 Generatie M 29 iPiP 33 Koops over onderzoek 34 Kunststukjes 36 Film 48 Schilderen met licht 50 Warm aanbevolen 55 Agenda + Volgende keer + Service 56 Opvoeden op school

In dit themanummer over de pedagogische basis willen we ook graag de stem van studenten laten horen, de pedagogen van de toekomst. Wat zijn hun ervaringen in de opleiding met dit belangrijke thema en wat zijn hun eigen gedachten erbij?