Voor de rechter

Omschrijving

In dit paper maken we een vergelijking tussen het Nederlandse en Engelse jeugdstrafrecht, waarbij we geïnteresseerd zijn in de vraag hoe het ‘pedagogische’ in beide systemen gestalte krijgt. Een apart jeugdstrafrecht, dat zowel qua sancties als qua procedurele regels afwijkt van het commune strafrecht, wordt altijd gerechtvaardigd met het oog op de pedagogische missie ervan. Wij willen analyseren hoe en in hoeverre die pedagogische missie gestalte krijgt in deze twee systemen. Voorzover het verschijnen voor de kinderrechter kan worden beschouwd als een pedagogische aangelegenheid is de communicatie tussen rechter en jongere cruciaal. Deze communicatie omvat meer dan wat er gezegd wordt; het gaat ook om hoe het gezegd wordt, om de hele enscenering van de communicatie tussen verdachte, rechter, officier en raadsman, om de rituelen, rollen en houdingen van de betrokkenen.
We zullen onze interesse in de communicatie in de rechtszaal allereerst plaatsen in een tamelijk recente onderzoekstraditie. Vervolgens werken we een onderscheid uit tussen drie dimensies in de pedagogische communicatie in de rechtszaal: uitleg, houding, en moreel appel. Daarna gaan we in op de structurele verschillen tussen het Angelsaksische systeem van het accusatoire strafproces, waarbij aanklager en verdediging de procesgang sturen, en het continentale systeem van het inquisitoire strafproces, waarbij de rechter de centraal sturende instantie is. Dat structurele verschil blijkt vergaande gevolgen te hebben voor de communicatie die in de rechtszaal tot stand kan komen tussen rechter en verdachte. Gebaseerd op eigen observaties zullen we die constatering uitwerken rond de drie door ons onderscheiden dimensies.