Veerkracht bevorderen bij opgroeiende jongeren - Inzetten op beschermende factoren

Omschrijving

Met dit artikel willen we professionals die te maken krijgen met radicalisering informeren over wat we verstaan onder maatschappelijke veerkracht en hen inspireren om deze
veerkracht te helpen bevorderen. Professionals kunnen dit doen met beschermende programma’s of interventies, en met bevorderende waarden2 die helpen voorkomen dat
personen of groepen maatschappelijk vervreemden. Zo kunnen ze radicalisering richting extremisme helpen voorkomen en tegengaan. Daarbij maakt het weinig uit of de betreffende personen worden gevoed door extreem-linkse, -rechtse, of -religieus geïnspireerde milieus.

Dit artikel bestaat uit drie onderdelen:
1 Waarom veerkracht?
2 Context van veerkracht
3 Sturen op veerkracht

Waarom veerkracht?
Uit een review van alle radicaliseringsliteratuur van 2001-2015 blijkt dat wetenschappelijke studies vooral risicofactoren behandelen. Ze richten zich maar heel beperkt op beschermende factoren, dat wil zeggen factoren die bijdragen aan weerbaarheid tegen extremistische attitudes en gedrag. Door niet enkel aandacht te hebben voor risicofactoren voor polarisatie en extremisme, maar juist ook voor beschermende factoren, kunnen betrokken professionals kiezen voor een positieve benadering. Een benadering die niet focust op de tekortkomingen van het individu, maar juist investeert in zijn capaciteiten en die van zijn omgeving.

Beschermende factoren kunnen zowel in een vroegtijdig preventief stadium van grote waarde zijn, als in stadia waarin polarisatie, vervreemding en niet-gewelddadige radicalisering reeds aan de orde zijn. Dat gegeven brengt ons bij het begrip ‘veerkracht’. Hoe kunnen professionals veerkracht bevorderen, op het moment dat er al sprake is van polarisatie? Hoe kunnen zij in reactie op maatschappelijke vervreemding jongeren niet verder wegduwen, maar juist nauwer insluiten? Hoe kunnen professionals geweld in woord en daad onder jongeren tegengaan door hun behoefte aan radicaliteit te erkennen? Op die vragen geven we in dit artikel een antwoord.

Onderzoek toont aan dat het versterken van positieve factoren gemakkelijker is dan het verzachten van negatieve omstandigheden. Sommige jongeren, families en gemeenschappen die te maken krijgen met risico’s en tegenslagen die een trigger kunnen vormen voor radicalisering, weten deze te overwinnen, zelfs als ze geen eenvoudige levens leiden.  Veerkracht blijkt daarbij een belangrijke rol te spelen. Veerkracht is vaak opgevat als het vermogen van het individu om 'terug te veren' na een heftige gebeurtenis. Denk aan hoe een schokbreker terugveert.