Omgaan met kinderarmoede in het sociaal domein
Omschrijving
Eén op de dertien kinderen of jongeren in Nederland groeit op in armoede. In 2019 betrof dit ruim 251 duizend thuiswonende minderjarigen.1 De thuisomgeving van deze kinderen en jongeren, en ook hun buurt, is vaak minder gunstig en stimulerend. Hierdoor hebben zij te maken met materiële en immateriële achterstanden, die hen op alle levensdomeinen belemmeren in hun ontwikkeling.2 Het recht van het kind op een toereikende levensstandaard, ontwikkeling, onderwijs, huisvesting en gezondheid staat hiermee onder druk.3 Hoewel oudersa primair verantwoordelijk zijn om te zorgen voor een voldoende levensstandaard van hun kinderen, is de overheid verplicht hen daarbij te helpen als dit ouders onvoldoende lukt. Gemeenten kunnen een belangrijke bijdrage hieraan leveren door professionals in het sociaal domein te versterken en faciliteren.
Aandacht voor kinderen en jongeren in armoede
Kinderen in armoede geven aan behoefte te hebben aan een volwassene – anders dan hun ouders – die langdurig naast hen staat en naar hen luistert.7 Professionals in het sociaal domein kunnen bij uitstek een belangrijke rol spelen in het verminderen van (de gevolgen van) kinderarmoede en het versterken van de leefomgeving van kinderen en jongeren, thuis en buitenshuis. Vrijwel al deze professionals hebben – bewust of onbewust – te maken met armoedeproblematiek onder kinderen en jongeren. Zij geven aan dat zij dit een lastige taak vinden.8 Omgaan met kinderarmoede is complex, want het gaat om zoveel meer dan een financieel probleem, het uit zich op verschillende levensdomeinen tegelijkertijd en vraagt aandacht voor alle leden in het gezin (kinderen én ouders).9 Het voorkomen van en omgaan met kinderarmoede vraagt om alertheid en expliciete aandacht van professionals voor de kinderen in het gezin, en om aandacht voor de ouders zodat zij een stevigere basis kunnen bieden aan hun kinderen. Daarmee dragen professionals in het sociaal domein eraan bij dat alle kinderen, jongeren en hun ouders worden gezien, kunnen meedoen en toekomstkansen krijgen.
Doel handreiking
Deze handreiking biedt werkwijzen voor professionals in het sociaal domein om armoede te signaleren en kinderen, jongeren en ouders in armoede te ondersteunen en stimuleren. Hiertoe biedt de handreiking een denk- en werkkader voor een passende en haalbare rol voor deze professionals in het omgaan met gezinnen die in armoede leven. De focus ligt op het versterken van het welzijn en de ontwikkelmogelijkheden van kinderen en jongeren, zodat zij kunnen leven, in plaats van vooral overleven. Dit vereist een integrale aanpak, waarbij professionals vanuit verschillende (gemeentelijke) domeinen doelgericht met elkaar samenwerken. Deze handreiking is onderdeel van een drieluik over omgaan met kinderarmoede voor professionals in het onderwijs, sociaal domein en de jeugdgezondheid. De handreiking stelt de uitvoering centraal, maar biedt ook handvatten voor beleidsmakers en leidinggevenden in het sociaal domein.
