Kind in proces: van communicatie naar effectieve participatie

Omschrijving

Het hoorrecht en de procespositie van minderjarigen in familie- en jeugdzaken

Het uitgangspunt in het civiel recht is dat de minderjarige niet bekwaam is om zelfstandig als procespartij op te treden, met enkele uitzonderingen daargelaten. In beginsel worden de belangen van de minderjarige behartigd door zijn wettelijke vertegenwoordiger(s); de ouder(s) met gezag of de voogd(en). Dit kan anders zijn als de belangen van hen in strijd zijn met die van de minderjarige. De rechter kan dan een bijzondere curator – een belangenbehartiger voor het kind – benoemen. Ondanks dat de minder jarige in beginsel niet procesbekwaam is in civielrechtelijke procedures, moet de minderjarige wel worden betrokken in familie- en jeugdprocedures (boek 1 BW). Dit is voor minderjarigen van twaalf jaar en ouder vormgegeven met een zogenoemd hoorrecht.

In dit onderzoek staat de vraag centraal of het mogelijk dan wel wenselijk is om de formele procespositie en het hoorrecht van de minderjarige in het Nederlandse civiele procesrecht uit te breiden en zo ja, op welke wijze. Hierbij wordt onderzocht wat de pedagogische en juridische voor- en nadelen daarvan zouden zijn. Dit onderzoek omvat derhalve twee aspecten: (I) het hoorrecht van minderjarigen in familie- en jeugdprocedures en (II) de procespositie van minderjarigen in familie- en jeugdprocedures.

Het onderzoek richt zich uitsluitend op de procespositie en het hoorrecht van minderjarigen in het familie- en jeugdrecht, zoals dit is opgenomen in boek 1 van het Burgerlijk Wetboek, waarbij een onderverdeling wordt gemaakt in drie hoofdclusters: afstamming/adoptie, gezag/omgang/scheiding, kinderbeschermingsmaatregelen. De aanleiding voor dit onderzoek wordt gevormd door de aanbeveling van de Staatscommissie Herijking Ouderschap in het rapport ‘Kind en ouders in de 21e eeuw’ van 7 december 2016 tot een brede bezinning op de procespositie, waaronder het hoorrecht, van minderjarigen in het familie- en jeugdrecht.