Joop Berding. Rondom Cornelis Verhoeven: Ruimte voor vertraging in filosofie en onderwijspraktijk.

Omschrijving

Voor de zomervakantie bezocht ik met mijn vrouw enkele scholen om te bepalen waar wij ons zoontje wilden inschrijven. Eén ervan was onderdeel van een basisschool met meerdere locaties, en de directeur was manager van al die locaties. Zo kwam ze ook over: als een manager. Hoewel we met zijn drieën kwamen, had ze geen moment aandacht voor ons zoontje. Ze sprak alleen met ons, over zaken als de voordelen van grootschaligheid in een tijd van lerarentekort en over hoe ze altijd probeerden net dat beetje meer uit leerlingen te halen. Als je kleuters gewoon hun gang laat gaan, legde ze uit, ontwikkelen ze zich ook wel, maar niet zoveel als zou kunnen. Ze kwalificeerde dit wel meteen – om onze verwachtingen te temperen – door duidelijk te maken dat ze niet konden toveren: het maximaal haalbare verschilt per leerling: ‘Je hebt nu eenmaal vmbo-leerlingen en vwo-leerlingen.’ En dat verschil zag je snel genoeg, aldus dit schoolhoofd. We hebben voor een andere school gekozen. Niet, zeg ik er graag bij, omdat men daar sterker geloofde in wat het onderwijs vermag, maar omdat daar aandacht was voor ons kind en voor het onderwijs zelf; anders gezegd: omdat we daar aandacht voor het heden proefden en openheid voor wat zich aandient, in plaats van een poging het ‘proces’ te beheersen.

In dit voorbeeld toont zich een contrast tussen twee houdingen: een activistische en een meer passieve, in de positieve zin van receptieve, ontvankelijke; een op beheersing gerichte en een meer bescheiden of nederige, open voor wat er gebeurt en ontstaat, als we het de kans geven. Dit contrast speelde een centrale rol in het werk van Cornelis Verhoeven (1928-2001), die misschien de belangrijkste twintigste-eeuwse Nederlandse filosoof genoemd kan worden. Hoewel er nog relatief weinig over Verhoeven is geschreven, lijkt zijn werk nu meer aandacht te krijgen. Joop Berdings Rondom Cornelis Verhoeven: Ruimte voor vertraging in filosofie en onderwijspraktijk, is hier een voorbeeld van en beoogt expliciet hieraan bij te dragen. Zoals de ondertitel duidelijk maakt, is hierbij in het bijzonder aandacht voor de pedagogische dimensie van Verhoevens werk, en in het bijzonder de relevantie ervan voor het onderwijs.