Janusz Korczak, zijn leven, werk en gedachtegoed

Omschrijving

Wat maakt zijn leven zo bijzonder en waarom zijn er op dit moment overal binnen en buiten Europa verenigingen die het gedachtegoed van deze arts, schrijver en pedagoog willen uitdragen? In deze bijdrage over Janusz Korczak gaat het vooral over zijn denkbeelden die voor mensen werkzaam in het brede veld van onderwijs en opvoeding nog steeds een grote actualiteit bezitten.

Jeugd
Janusz Korczak (pseudoniem voor Henryk Goldszmit) wordt in 1878 in Warschau geboren en groeit samen met zijn zusje Anna op in een welgesteld maar overbeschermend milieu. Moeder hecht veel waarde aan fatsoen, netheid en orde. Ze wil niet dat de kinderen met het 'volk' in aanraking komen. Vader is advocaat en de joodse familie is sterk in de Poolse cultuur geassimileerd. Na de ziekte en dood van zijn vader, Korczak is dan 17 jaar, wordt de situatie in het gezin dramatisch en Korczak draagt de verantwoordelijkheid voor zijn moeder en jongere zus. Door het geven van bijlessen en andere klussen probeert hij te redden wat er te redden valt. In die periode wordt hij ook pijnlijk geconfronteerd met de ellende van de grote stad Warschau. Hij studeert medicijnen en komt vervolgens als jonge arts in aanraking met ziekten, armoede en verwaarlozing in de verpauperde wijken. Hij wordt vooral getroffen door het leed van kinderen. Hij ziet talloze wezen en sociaal-wezen als gevolg van alcoholisme, ziekten en sterfte. Korczak raakt betrokken bij politieke en literaire groepen en hekelt allerlei maatschappelijke misstanden. In 1901 schrijft hij de boeken Kinderen van de straat (Korczak, 1996) en drie jaar later Het Salonkind (Korczak, 1999). In het eerste schetst hij de onvoorstelbare
omstandigheden van zwerfjongeren, in het tweede boek hekelt hij de opvoedingspraktijken van de gegoede burgers, waarin het kind volledig naar de hand van de volwassene wordt gezet en geen enkele eigenheid kan ontwikkelen. Het boek bevat veel autobiografische momenten.