Honderd jaar segregatie

Omschrijving

Segregatie is lang niet altijd etnisch en onderwijs lijkt er niet zonder te kunnen. Segregatiecriteria zijn juist veelsoortig en wisselen in de loop der tijd. Lang niet elke segregatie is opzet, van sommige varianten is men zich niet eens bewust. Historische vanzelfsprekendheid, politieke correctheid en maatschappelijke wenselijkheid bieden wisselende rationales, net als (vermeende) onderwijsorganisatorische logica. Doorgaans heeft de aangevoerde rationaliteit meerdere lagen, net als de argumentatie waarmee die rationale door anderen in twijfel wordt getrokken. 
Is de legitimering van segregatie zo wispelturig als haar praktijk: elke combinatie lijkt denkbaar. Ze wisselt met de tijdgeest, onderwijsvisies, pedagogische ‘modes’ of met budgettaire en demografische randvoorwaarden. Uiteraard zijn praktijk én legitimatie vaak nauw verweven met belangen: belangen van leerlingen, ouders, leerkrachten, bestuurders of institutionele beheerders. Niet altijd wordt dat belang openlijk benoemd. Reëel hoeft het ook niet te zijn, vermeend belang volstaat. 
Zijn segregatiepraktijken maar zelden evidence-based, hetzelfde geldt voor de strijd ertegen. Ook die wordt niet per se aangegaan op openlijke gronden, gestaafd op feiten of gestreden met open vizier. We staan bij deze wispelturigheid van zowel segregatiepraktijken als segregatie-ideologieën stil in een poging om ze te leren herkennen als fenomenen met meestal meerdere lagen en gezichten.