Burgerschap in beeld

Omschrijving

Burgerschap in beeld - Burgerschapscompetenties en burgerschapsonderwijs in vergelijkend perspectief 

Bevordering van burgerschapscompetenties van leerlingen is een belangrijke taak voor onderwijs. Die opdracht is een aantal jaren geleden vastgelegd in de wet, maar is zo oud als de school. Behalve aan kennis, dragen scholen bij aan de vorming van jonge mensen. Scholen helpen leerlingen zich te ontwikkelen en te worden wie ze willen zijn. Ze leren daarbij over de wereld om hen heen en hun plaats daarin. Denk bijvoorbeeld aan de regels, verwachtingen, rechten en ook plichten die in de samenleving en om hen heen gelden. Hoewel accenten verschillen, gaat het daarbij steeds om de vraag wie je wilt zijn, hoe je je tot anderen wilt verhouden en hoe je de samenleving en je plaats daarin ziet. Dat zijn ‘grote vragen’. Niet vreemd dus dat scholen ernaar streven leerlingen te helpen bij het vinden van hun weg. Socialisatie is, naast kwalificatie, een centrale functie van onderwijs. 

Dat stimuleren van burgerschap een wettelijke taak werd (“bevordering van actief burgerschap en sociale cohesie”) is te begrijpen tegen de achtergrond van allerlei maatschappelijke ontwikkelingen. Als de samenleving divers en complex geworden is, en verschillen in opvattingen groot kunnen zijn, is voldoende binding nog meer van belang om gezamenlijke belangen te realiseren. Om ruimte te kunnen geven aan iedereen, en verschil mogelijk te maken, zijn goed functionerende ‘afspraken’ nodig waaraan iedereen zich houden wil. Dat gaat, kort gezegd, om steun voor democratische waarden, en om een samenleving die in de praktijk volgens democratische uitgangspunten ‘werkt’. Daarvoor is het belangrijk dat mensen beschikken over democratische kennis, houdingen en vaardigheden zodat iedereen kan meedoen. Een vrije, open democratische rechtsstaat bestaat niet vanzelf. Het in stand houden daarvan vraagt actieve steun. Dat geldt zeker als je bedenkt dat er niet één antwoord is op de vraag hóe democratie en samenleving er dan uit moeten zien. Dat vraagt meningsvorming, discussie en mogelijkheden voor ieder om mee te praten over wat wenselijk en rechtvaardig is.