Bevorderen van veerkrachtige democratische gezindheid

Omschrijving

Klimaatverandering, migratie, de oorlogen in Oekraïne en Jemen, racisme, hoge inflatie, woningnood, lerarentekort, coronalockdowns, politieke onvrede en een pluriformiteit in opvattingen hierover. Ik geef het je te doen als kind of jongere om op te groeien in Nederland anno 2023; en de samenleving, politiek en wereld van nu te leren begrijpen. Geredeneerd vanuit al deze maatschappelijke ontwikkelingen en crises, is het niet vreemd dat er in Nederland en andere landen brede steun is voor het idee dat leerlingen op school moeten leren over deze vraagstukken, oftewel: het burgerschapsonderwijs. Scholen hebben niet alleen de taak om leerlingen taal- en rekenvaardigheden bij te brengen en hen voor te bereiden op de arbeidsmarkt. Scholen moeten leerlingen ook begeleiden bij het vinden van een rol in de samenleving en wereld. 

Het lectoraat Burgerschapsonderwijs werkt samen met scholen, leraren, lerarenopleiders, beleidsmakers en onderzoekers, om het burgerschapsonderwijs te versterken. In deze lectorale rede wil ik de inhoudelijke richting van het lectoraat formuleren. Op veel scholen werken leraren en schoolleiders met veel expertise en enthousiasme aan deze burgerschapsopdracht. Daar kunnen we hoopvol over zijn. Tegelijkertijd zijn er ook veel aandachtspunten. Het belangrijkste is dat we leerlingen in het primair onderwijs, voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs te beperkt leren over democratie en hen te weinig introduceren in ‘de politieke wereld’.1 Natuurlijk krijgen ze les over democratie, maar het lukt ons nog onvoldoende om leerlingen en studenten de kracht van dit mooie ideaal in al zijn facetten en weerbarstige praktijken te laten zien. In deze rede zal ik het idee van veerkrachtige democratische gezindheid uitwerken, laten zien dat we hier in het onderwijs nog beperkt mee werken en zal ik richtingen formuleren om dit meer te integreren in de dagelijkse onderwijspraktijk.