In dit hoofdstuk beschrijft Kylie Smith hoe beroepskrachten in een Australisch kin- dercentrum een proces doormaken waarin ze kinderen gaan erkennen als actieve burgers met een eigen stem en eigen behoeftes. De auteurs beschrijven openhartig hun eigen aarzelingen en overwinningen in dit proces. Ook de kinderen komen aan het woord: ze hebben ineens van alles te kiezen! De beroepskrachten reflecteren kritisch over ‘waarheden’ die ze tot dan toe voor vaststaand hadden aangenomen en verkennen wat zij noemen de grenzen van de pedagogiek. Daar vinden ze ruimte waar de kinderen vrijuit kunnen praten over wat ze denken en willen, terwijl de be- roepskrachten naar hen luisteren. Dit proces voert over hun eigen grenzen heen: ze halen ‘fout’ speelgoed binnen en gaan met de kinderen zwemmen, ook onder water.
Dit hoofdstuk is een vertaling van een bijdrage in Young children as active citizens. Principles, policies and pedagogies. Deze bundel van de Australische hoogleraar Glenda MacNaugthon is een rijke inspiratiebron geweest voor het project ‘Kinder- centrum en school als democratische oefenplaats’, omdat er zo veel onderzoeks- resultaten in zijn verzameld over burgerschap voor jonge kinderen. Dit onderzoek was internationaal een van de eerste en zeer vernieuwend op dit gebied. Het toont aan dat jonge kinderen hun wensen en ideeën kunnen uiten, zich verantwoordelijk kunnen voelen voor elkaar en hun omgeving, en invloed uit kunnen oefenen op hun omgeving als ze hiertoe in staat worden gesteld.