Sozio 1 2025

Er wandelt een vaag bekende blonde man achter een kinderwagen door de stad. Een voice-over zegt: ‘Niet elk kind krijgt wat het nodig heeft.’ En ik kan het weten. Ik heb lang geworsteld met mijn eigen opvoeding. De machtige band tussen ouders en kinderen, ik ben het in een ander licht gaan zien. En dat heeft alles te maken met mijn laatste stage.

De man is Nicolaas Veul. Programmamaker en presentator. De scene met de wandelwagen is de proloog van de vijfdelige documentaire serie ‘Een valse start – 100 dagen in de jeugd- en gezinszorg’, die onlangs door de VPRO is uitgezonden. De opzet is anders dan veel andere documentaires over de jeugdzorg. Presentator Nicolaas registreert niet alleen, hij laat zich onderdompelen in zijn onderwerp. Door stage te lopen als pedagogisch medewerker in een open groep waar uithuisgeplaatste kinderen verblijven. Een gevalletje professionalisering in honderd dagen. 
De groepsleiders van de Wilgenbos, een leefgroep waar tien jongens in de basisschoolleeftijd worden opgevangen en een coach, begeleiden Nicolaas. Net zo goed gaat hij in de leer bij de kinderen van de Wilgenbos. Levi, die zijn vader verloor en daarom troost put uit het nummer ‘I’m still standing’ van Elton John. Jelle die al een jaar op een ‘crisisplek’ in de groep verblijft, en niemand die weet waar hij hierna moet gaan wonen, omdat hij in geen enkele categorie lijkt te passen. En Damian die zijn groepsgenootje Jelle troost met de woorden ‘Je ouders denken altijd aan je, ook al kunnen ze je niet bellen’. Jefflen, vaak gepest vanwege zijn uitstekende voortanden, die later tandarts wil worden.

“Kun je je moeder vertellen wat dit plaatje betekent?” Even neemt hij plaats op een stoeltje om uit te leggen wat er in zijn hoofd gebeurt als het oranje of rood wordt.

Hij weet ook te vertellen dat rondjes rennen dan eigenlijk slimmer is dan ruzie maken. Dan is het weer tijd om te voetballen en ondertussen het gesprek met zijn moeder goed in de gaten te houden. Moeder spreekt al een beetje Nederlands en heeft met hulp van haar mentor bij Don Bosco een behandelaar voor haar zoontje gevonden die haar taal volledig machtig is. Samen met haar mentor plannen zij nu de volgende gesprekken met deze behandelaar in, waarbij telkens iemand vanuit Don Bosco aanwezig is. Wel zo prettig, want zij kennen haar zoon goed en zij komt haar zoon hier drie keer per week brengen en halen. Dat gaat altijd gepaard met een kop thee in de ‘ontmoetingsruimte’ en een hartelijk onthaal. Maar belangrijker is dat haar zoon hier welkom is en dat, ondanks de soms wat onhandige momenten, ook gebleven is. Dat bouwt vertrouwen.

Van oudsher was Don Bosco een opvangplek voor jongeren, waar zij veilig konden verblijven en te eten kregen. De Broeders deden toen al wat nodig was en dat is men blijven doen. Het lijkt erop dat de wereld om hen heen is veranderd en dat écht doen wat nodig is, is voorbehouden aan een smallere doelgroep. De doelgroep heeft zich zo gevormd naar de werkwijze en gek genoeg niet andersom. Voor veel kinderen en jongeren is er nu reguliere opvang, ondersteuning,
begeleiding en behandeling. Juist die kinderen en gezinnen die in de gaten van het systeem terechtkomen, kloppen nu bij Don Bosco aan. Het knappe is dat de zes medewerkers met elkaar de werkwijze en bijbehorende regels helder hebben en er tegelijkertijd op iedere regel uitzonderingen te maken zijn. Maatwerk is de norm, evenals continu evalueren en aanpassen. Hiervoor heeft men wekelijks een gestructureerd en methodisch overleg op basis van de theorie van geweldloos verzet; de ene week casuïstiek en de andere week beleid

Er komt een nieuw landelijk opleidingsprofiel bachelor Social Work. Het nieuwe landelijk opleidingsprofiel vervangt het huidige opleidingsprofiel en zal richtinggevend zijn voor alle negentien Social Work opleidingen in Nederland.

Waarom een nieuw landelijk opleidingsprofiel Social Work?
Het huidige opleidingsdocument Sociaal Werk stamt uit 2017 en kwam in de plaats van de aparte opleidingsprofielen van de toenmalige sociale opleidingen MWD, SPH, CMV en aan sommige hogescholen Pedagogiek en Social Work. Dit gebeurde naar aanleiding van het rapport Meer van waarde (2014), waarin geadviseerd werd om de verschillende sociale opleidingen samen te voegen tot een Social Work opleiding, met de drie profielen Welzijn & Samenleving, Jeugd en Zorg. Dit is vervolgens vastgelegd in het huidige opleidingsprofiel.

Afgelopen jaren is er in de samenleving, in het werkveld en in het hoger onderwijs, veel gebeurd en veranderd. Er is bijvoorbeeld een beroepsprofiel Sociaal Werk verschenen (BPSW, 2022). Er is meer aandacht gekomen voor flexibilisering in het onderwijs, ook ingegeven door de personeelstekorten. Er zijn demografische ontwikkelingen zoals vergrijzing, technologische ontwikkelingen, zoals AI, en sociale ontwikkelingen zoals polarisatie, die ook betekenis hebben voor sociaal werkers en de mensen waarmee sociaal werkers werken. En opleidingen Social Work gaven aan dat de kaders van het huidige landelijke opleidingsprofiel steeds minder goed pasten bij het werkveld en de studenten (Le Sage et al., 2021).

Het STAP-budget, een subsidieregeling waarmee studenten tot 1000 euro per jaar aan scholingsbudget ontvangen, bestaat helaas niet meer.

Als docenten in het sociaal onderwijs zagen we dat hierdoor ook veel sociaal werkers, mantelzorgers en vrijwilligers uit onze klaslokalen zijn verdwenen. Dit vinden wij een beweging in de verkeerde richting. Daarom ontwikkelden we een alternatief op het STAP-budget voor sociaal onderwijs; de Acadius-studievoucher waarmee studenten tot 1000 euro studiebudget per opleiding kunnen inzetten.
Met dit sociale onderwijsinitiatief is het lesgeld voor een erkende korte beroepsopleiding geen 1200 euro, maar slechts 200 euro. Voor sommige beroepsopleidingen is het lesgeld zelfs 100 euro. Studenten kunnen hun studievoucher voor drie opleidingen inzetten en besparen zo mogelijk tot 3000 euro op hun studiekosten Dat is een significante besparing en uniek voor een CRKBO-erkende onderwijsinstelling met opleidingen in het sociaal domein. Wat is de visie achter dit sociale onderwijsinitiatief? Dit artikel gaat in op het waarom en hoe we dit sociale initiatief realiseren. Verder leggen wij uit hoe je de studievoucher kunt inzetten voor jezelf of voor je cliënten.

Onderwijs als antwoord op maatschappelijke vraagstukken
In de maatschappelijke discussie over de participatiesamenleving gaat het vaak over de inzet van zorgprofessionals, burgers en overheid. Maar volwassenenonderwijs wordt meestal niet genoemd. Toch bevinden wij als docenten en methodiekontwikkelaars ons in een sleutelpositie om antwoorden te bieden op maatschappelijke knel- en pijnpunten van deze tijd.
Een voorbeeld van een pijnpunt zijn de wachtlijsten in de jeugdzorg. Ongeveer een op zeven kinderen ontvangt een vorm van jeugdzorg. De groei vindt voornamelijk plaats binnen jeugdhulp zonder verblijf. Ook weten we dat het overgrote deel van jeugdigen voldoende is geholpen met lichte psychosociale ondersteuning (Jeugdautoriteit, 2024).

Jeugdbeschermers zetten zich in om de veiligheid en ontwikkeling van kinderen en jongeren te waarborgen in soms uiterst complexe gezinssituaties. Maar wat maakt een jeugdbeschermer werkelijk vakbekwaam? Met deze vraag in gedachten startte Jeugdbescherming Rotterdam Rijnmond (JBRR) een onderzoek naar het vakmanschap van jeugdbeschermers. Dit artikel presenteert de belangrijkste bevindingen, met als doel een beeld te schetsen van de vaardigheden, kennis en houding die essentieel zijn in dit beroep.

Onderzoek van het Verwey Jonker Instituut (2022) toonde aan dat kinderbeschermingsmaatregelen essentieel kunnen zijn voor het verbeteren van de veiligheid en ontwikkelingskansen van kinderen, en laat daarmee de meerwaarde zien van het werk van jeugdbeschermers. Ondanks deze meerwaarde staat het imago van de jeugdbeschermer in de maatschappelijke opinie onder druk. Daarom vraagt de landelijke campagne ‘Wat zou jij doen?’ die in september 2023 van start ging, aandacht voor het werk van jeugdbeschermers. Naast het geven van bekendheid aan het vak en de complexe aard ervan, wil de campagne ook het gevoel van trots op hun vak bevorderen bij jeugdbeschermers. In lijn met bovenstaande ontwikkelingen lanceerde JBRR het programma Vakmanschap, met als doelen
- het vergroten van de bekendheid en waardering voor het vak jeugdbeschermer;
- het expliciteren van het vakmanschap: wat houdt het precies in?
- het versterken van de beroepsidentiteit ten opzichte van bijvoorbeeld wijkteammedewerkers.