PIP 73 - 2013

Micha de Winter speelde een belangrijke rol bij de introductie van burgerschapsvorming in het pedagogisch denken in Nederland. Bas Levering volgt met hem het spoor terug en gaat daarbij de kritische vragen niet uit de weg.

Of het gedrag van kinderen problematischer is geworden, valt te bediscussiëren. Feit is dat veel scholen eind jaren negentig zich zorgen maakten over de omgang met ‘lastige’ leerlingen. Leren wat het betekent om ‘democratisch burger’ te zijn, lijkt daarop een antwoord.

In 1994 kwam het ‘Platform pedagogische opdracht’ al met een eindadvies over burgerschap aan de overheid en het onderwijs. Nog steeds worstelen beide partijen met de invoering van burgerschap op scholen. Waarom verloopt het proces zo moeizaam?

Sinds 2006 zijn scholen verplicht aandacht te besteden aan democratisch burgerschap. In Nederland is dit grotendeels onbekend terrein. Is democratisch burgerschap wel voor jonge kinderen? 

Een democratische oefenplaats biedt bij uitstek gelegenheid om de maatschappelijke taak van de kinderopvang uit te voeren. Bureau MUTANT heeft tussen 2009 en 2011 – in samenwerking
met Eduniek – het project ‘Kindercentrum en school als democratische oefenplaats’ gestalte gegeven. Het evaluatieonderzoek is uitgevoerd aan de Universiteit van Melbourne in Australië.

Kylie Smith van de Universiteit van Melbourne (Smith, 2013) evalueerde het project. Zij merkt op dat er een groeiend draagvlak is voor een democratisch kindperspectief, zowel vanuit formeel politieke kaders als vanuit pedagogische en sociologische hoek. De tendens is om kinderen meer te gaan behandelen als competent en als recht- en stemhebbend.
Dit past in de maatschappelijke opdracht van de kinderopvang. Smith evalueerde het leerproces van de deelnemers aan de hand van online vragenlijsten en ‘signifi cant change stories’ (verhalen
over veranderingen). De focus lag op versterking van de competenties van beroepskrachten om een democratische oefenplaats te kunnen realiseren: een democratische houding en inzicht, democratische kennis, participatief leiderschap en een onderzoekende houding (Del Barrio Saiz, 2013).