PIP 118 - 2020

Godsdienst heeft zijn heiligen, oorlog zijn helden, film kent zijn sterren, populaire muziek haar toppers. We hebben ze groot gemaakt vanwege prestaties die we buitengewoon vinden. Ook de pedagogiek beschikt over mannen en vrouwen met een bijzondere status: onze Grote Pedagogen. Ze zijn dood, maar hun denken en doen leven voort in studieboeken, op conferenties, tentoonstellingen en bij herdenkingen. Zo iemand is de Tsjech Jan Amos Comenius. Driehonderdvijftig jaar geleden op 15 november 1670 overleed hij, 78 jaar oud, in Amsterdam. Leendert Groenendijk herdenkt hem met de lezers van PiP.

Jelmer Evers, docent geschiedenis aan UniC in Utrecht, was in 2013 medeauteur van Het Alternatief. Weg met de afrekencultuur in het onderwijs! Hij zette zich nadien vooral ook internationaal in voor het versterken van de positie van de leraar. Vorig jaar trad hij toe tot het dagelijks bestuur van de Algemene Onderwijsbond (AOb). Nu er naast de COVID19-pandemie van alles op de leraar afkomt, is het hoog tijd aan hem te vragen wat dat allemaal voor de leraar betekent. Bas Levering sprak met hem.

Er lijkt ineens sprake van een geweldsgolf onder de jeugd. Neem begin dit jaar. Eind februari stak een 18-jarige in Alphen aan den Rijn een jongen van 16 jaar dood en werden nog drie anderen gewond. De volgende ochtend hield de politie in Rotterdam twee 16-jarigen aan op verdenking van het neersteken van twee jongens van 17 en 18 jaar. Dezelfde middag raakte iemand in Santpoort zwaargewond als gevolg van een steekpartij op een school. En zo ging het de dagen daarna door, met incidenten in Hulst, Hoofddorp, Diemen en opnieuw Rotterdam. In reactie op dergelijke alarmerende informatie is hiervoor aandacht gevraagd door schooldirecties, politie en burgemeesters en heeft minister Dekker aangekondigd zich te beraden op noodzakelijke stappen (Ministerie van Justitie en Veiligheid, 2020). Wat echter allereerst nodig is, is een helder beeld van wat er aan de hand is. Er wordt hierbij steeds gesproken van een ‘verharding’ van de jeugdcriminaliteit en van ‘steeds jongere daders’. Dit artikel beoogt hier enig licht op te werpen. Daartoe wordt begonnen met een reflectie op het laatste onderwerp – de veronderstelde ‘verjonging’ van de jeugdcriminaliteit. Vervolgens zullen verschillende vormen van ‘verharding’ worden onderscheiden.

Dit voorjaar deed het coronavirus, dat de ziekte COVID-19 veroorzaakt, zijn intrede in Nederland. De virusuitbraak en de maatregelen om die in te dammen, hebben de leefomstandigheden van gezinnen drastisch beïnvloed. Door een beperking van hun sociale omgeving en fysieke leefruimte, werden gezinnen noodgedwongen op zichzelf teruggeworpen. Hoe beleven gezinnen deze bijzondere tijd en wat is de impact van de unieke uitdagingen waarmee ze worden geconfronteerd?

Kinderen met een migratieachtergrond en uit lagere sociaal-economische milieus kunnen een kloof ervaren tussen wat ze van thuis meekrijgen en wat ze op school moeten leren. Omgekeerd zijn de kennis en vaardigheden die leerlingen buiten school opdoen niet altijd herkenbaar voor leerkrachten, doordat ze zelf een andere culturele en sociale achtergrond hebben. Hoe kun je als leerkracht zicht krijgen op de ‘verborgen kennisbronnen’ van leerlingen en daar in de klas gebruik van maken? En wat levert het op?

Ouders zijn verantwoordelijk voor de ontwikkeling van hun kind. Die ontwikkeling betreft, naast het lichaam, ook een eigen kijk op het leven: een levensbeschouwing. Als het om jonge kinderen gaat, delen ouders die taak met basisschoolleerkrachten. In dit artikel schetsen Duncan Wielzen en Ina ter Avest een situatie waarin beide werelden – die van thuis en van school – samenkomen. Voor de leerkracht een spannend moment, waarin kwetsbaarheid en professionaliteit samen zorgen voor een goede afloop

In dit nummer
06 Interview |  Jelmer Evers ‘Je leert niet alleen maar voor jezelf’
12 Onderzoek | Putten uit verborgen bronnen
18 Onderzoek | Dezelfde storm, niet hetzelfde schuitje: de impact van COVID-19 op gezinnen
22 Pedagogiek | Door de ogen van een kind
30 Longread | Wordt de jeugd gewelddadiger?
40 Biografie | Jan Amos Comenius

En verder...

3 Redactioneel
17 Kijk op de ander
27 De casus
28 Kunststukjes
36 De inspirerende roman
45 Vergeten woorden, vergeten
praktijken?
46 Koops over onderzoek
47 Generatie M
48 iPiP 51 Agenda + Volgende keer + Service
52 Opvoeden op school