Goed aangepakt

Jo Hermanns is hoogleraar opvoedkunde aan de Universiteit van Amsterdam, lector aan de Hogeschool Utrecht, zelfstandig adviseur inzake jeugdbeleid en jeugdzorg en een van de grondleggers van RAAK, Regionale Aanpak Kindermishandeling.

Centraal staat de vraag:
Ethische intuïties spelen vaak een rol bij de aanpak van kindermishandeling, zonder dat men zich daarvan bewust is. Hoe spelen intuïties volgens u een rol?

Bart Cusveller is lector verpleegkundige beroepsethiek aan de Christelijke Hogeschool Ede.

Centraal staat de vraag:

We bekijken kindermishandeling vanuit beroepsethisch perspectief. U doet onderzoek naar beroepsethiek van verpleegkundigen en geeft hen er ook les in. Wat verstaat u onder beroepsethiek?

Herman Baartman is emeritus hoogleraar preventie en hulpverlening inzake kindermishandeling aan de Vrije Universiteit en tevens be­ stuurslid van de Stichting Voorkoming Kindermishandeling.

Centraal staat de vraag: 
U bent hoogleraar geweest omtrent kindermishandeling. Dat is opvallend. Hoe is het onderwerp op uw weg gekomen?

Bert Musschenga is hoogleraar wijsgerige ethiek aan de Vrije Uni­versiteit.

Centraal staat de vraag:
Bij de reactie van professionals op kindermishandeling of een vermoeden daarvan, spelen waarschijnlijk ook morele intuïties een rol. U hebt veel onder­ zoek gedaan naar de oorsprong en werking van intuïties en in het bijzonder morele. Hoe zou u zulke intuïties omschrijven? 

Er zijn allerlei definities van kindermishandeling in omloop, waaronder een definitie in de Wet op de Jeugdzorg. Toch heeft iedereen die actief is in de bestrijding van kindermishandeling ook eigen ideeën bij wat eronder verstaan moet worden. Hoe kijkt u ertegenaan?
Kindermishandeling speelt zich af op drie terreinen: het lichamelijke, het psychische en het seksuele, en dat alles binnen een af hankelijkheidsrelatie. Verkrachting door een onbekende is in strikte zin geen kindermishandeling. Het gaat om iets wat volwassenen doen of juist nalaten ten opzichte van kinderen. Het moet gevolgen hebben voor het kind, direct of op langere termijn. Getuige zijn van huiselijk geweld hoort daar ook bij. Dat kan ernstigere gevolgen hebben dan zelf chronisch fysiek mishandeld worden.

Dick Willems is zowel arts als filosoof en werkt als hoogleraar medische ethiek bij het Academisch Medisch Centrum van de Universiteit van Amsterdam.

Centraal staat de vraag:
U bent als ethicus verbonden aan het AMC. Rian Teeuw gaf in haar interview aan dat ze geregeld contact met u heeft over ethische vragen bij kindermis­ handeling. Met wat voor kwesties krijgt u te maken?

De gesprekken in deze bundel bieden een terreinverkenning van beroeps- ethiek bij kindermishandeling. Wie ze leest, krijgt een waaier van uiteenlopende ervaringen, gedachten en reflecties gepresenteerd. De inbreng van de geïnterviewden wordt mede bepaald door het beroep dat ze beoefenen, of de invalshoek die ze innemen vanuit hun eigen expertise.

Wat heeft beroepsethiek met de aanpak van kindermishandeling te maken? Tegen welke ethische dilemma’s lopen professionals aan wanneer ze vermoeden dat een kind mishandeld wordt? Wat brengt hen er toe dat vermoeden te melden of juist niet, en welke afweging maken ze daarbij? Waarom is het eigenlijk belangrijk vanuit beroepsethisch perspectief naar de aanpak van kindermishandeling te kijken? Een antwoord op deze vragen is te vinden in deze bundeling van gesprekken met experts op het terrein van kindermishandeling en beroepsethiek.

Uit interviews met Rian Teeuw, Herman Baartman, Jo Hermanns, Bart Cusveller, Bert Musschenga, Dick Willems en een groep kinderartsen, wordt duidelijk dat professioneel handelen bij kindermishandeling meer is dan competent signaleren, diagnosticeren en communiceren. Het is ook een kwestie van beroepsethisch verantwoord optreden. Beroepsethiek boort een intrinsieke motivatie aan om kinderen in de knel te helpen, en stimuleert kritische reflectie die bijdraagt aan zorgvuldig en daadkrachtig handelen.

Goed aangepakt is bedoeld voor iedereen die in beroep, beleid, onderwijs of onderzoek met de signalering en de bestrijding van kindermishandeling te maken heeft. Het is het resultaat van een ZonMw-onderzoeksproject van het Ethiek Instituut van de Universiteit Utrecht in samenwerking met het CHAIN-ER onderzoeksteam van het Wilhelmina Kinderziekenhuis. De gesprekken werden gevoerd door Jos Kole, ethicus bij het Ethiek Instituut en zijn geredigeerd samen met Monique Janssens en Mariëtte van den Hoven.
 

Recensies

"Er worden in het boek een aantal tips gegeven voor een goede omgang met kindermishandeling. Maar meer dan enkel tips, zet dit boek je aan het denken. Het daagt je uit om je eigen manier van werken in vraag te stellen en om na te denken over de gevoelens die dit thema bij jou en je collega's naar boven brengt. Het zet aan tot een gesprek over de complexiteit van dit onderwerp."
- Uit Tijdschrift voor Welzijnswerk 330 (2013): Goed aangepakt

"Kindermishandeling is een thema dat niemand onberoerd laat. (...) Het is onze plicht om hier alert voor te zijn en om stappen te ondernemen om de veiligheid van het kind te verhogen. Op de meeste diensten is een protocol aanwezig over wat te doen bij zulk vermoeden. Dit geeft enige houvast, maar in de praktijk blijkt dat er meer vragen naar boven komen dan deze protocollen kunnen beantwoorden. (...) En dit is het domein van de beroepsethiek, een domein dat vaak onvoldoende aandacht krijgt in opleidingen en protocollen rond kindermishandeling. Dit boek wil een eerste licht werpen op dit domein."
- Uit Tijdschrift voor Welzijnswerk 330 (2013): Goed aangepakt

Elk kind dat mishandeld wordt, is er één te veel. Slachtoffers van kindermis- handeling moeten zo goed mogelijk opgespoord worden om hen te kunnen beschermen. Mensen die in hun werk met kinderen te maken krijgen, heb- ben daarbij een bijzondere taak. Ze kunnen kinderen die mishandeld wor- den herkennen en vervolgens stappen nemen om hen te helpen. Een van de plaatsen waar mishandelde kinderen goed opgespoord zouden kunnen wor- den, is de afdeling Spoedeisende Hulp (SEH) van het ziekenhuis. Artsen en verpleegkundigen ontmoeten hier dagelijks gewonde kinderen en hun ou- ders. Wanneer zij vermoeden dat een kind mishandeld wordt, kunnen ze actie ondernemen. Het is dan wel zaak dat zij en andere professionals, in het contact met kinderen en hun ouders, de signalen oppikken die op mishande- ling kunnen wijzen.