Basisschool Magazine 2024-2025

Drie op de tien kinderen in het regulier onderwijs heeft drie of meer verschillende soorten negatieve jeugdervaringen meegemaakt. In het speciaal (voortgezet) onderwijs hebben ruim zeven op de tien kinderen vier of meer verschillende soorten ingrijpende jeugdervaringen opgedaan. Op scholen neemt de behoefte aan kennis over chronische stress en trauma bij kinderen toe, om het gedrag van getraumatiseerde kinderen te herkennen en er beter mee te kunnen omgaan. Leony Coppens, Marthe Schneijderberg en Carina van Kregten schreven samen het boek Lesgeven aan getraumatiseerde kinderen: Een praktisch handboek voor het basisonderwijs.

‘Muziek zit in het verdomhoekje. Er wordt op basisscholen te weinig aandacht aan besteed. Dat is ontzettend jammer, omdat muziek ongelooflijk belangrijk is voor de ontwikkeling van kinderen.’ Bas Fortgens zegt het vol passie. De gitarist en liedjesschrijver is onder andere bekend van het populaire kleutermuziekprogramma Apennoten, dat hij in samenwerking met KRO-NCRV ontwikkelde. Basisschoolmagazine ging in gesprek met deze muzikale kindervriend.

Op de vroegere kleuterschool leerden kinderen vooral spelenderwijs. Nu ook in de kleuterjaren al veel nadruk ligt op presteren op school, is er minder tijd en aandacht voor de sociaalemotionele ontwikkeling. Zeker voor kinderen met autisme is dit een groot gemis.

Bodypercussie is hot. Was het tien jaar geleden vooral bekend onder muziekdocenten, dansers en drummers, tegenwoordig verspreidt het fenomeen zich steeds meer. Ook onder leerkrachten.

Grip op het eigen leerproces zorgt bij leerlingen voor meer leerplezier én resultaat. Daarvoor is het belangrijk dat ze zelfregulerende leervaardigheden ontwikkelen. Leerkrachten kunnen hen daarbij op een speelse manier begeleiden.

Een jaar of twintig geleden begon mijn loopbaan in het onderwijs. Ik had net mijn diploma gehaald en ging werken op een basisschool in Rotterdam-Zuid. Ik weet nog zo goed dat ik die eerste jaren dacht dat alles wat ik op school had geleerd er helemaal niet zo toe deed. De didactische opbouw van een les wereldoriëntatie, de leerlijnen van de domeinen van rekenen, de data-analyse van het leerlingvolgsysteem. Het deed er allemaal niet toe. Deze kinderen hadden iets totaal anders nodig:

Jeroen Schipper is een bekende naam voor wie ‘iets’ doet met kinderen en muziek. Hij publiceerde onder meer zeven liedbundels, schrijft liedjes voor 123ZING en Kleuteruniversiteit en won in 2019 de Willem Wilminkprijs voor het beste kinderlied.

Als je werkt met kinderen kun je merken dat zij soms last hebben van stress. Bijvoorbeeld op een drukke schooldag of wanneer ze vervelende dingen meemaken. Als leerkracht kun je van grote betekenis zijn door ontspannende momenten in te bouwen in jouw lessen. Het slimme ontspanningsboek van Francine Jellesma staat boordevol informatie, tips en ontspannende activiteiten om te doen met jouw leerlingen. Probeer bijvoorbeeld eens humor in de lessen te gebruiken om te ontspannen. Dit kan met de ‘Quiz van grappige vergissingen’.

Kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS) hebben problemen met het verwerven van taal. Zo vinden ze het lastig om goede grammaticale zinnen te maken, de juiste woorden te zeggen of klanken correct uit te spreken. Een deel van de kinderen ervaart ook problemen bij het begrijpen van taal.

Als leerkracht krijg je aardig wat op je bordje om je leerlingen alle kerndoelen te laten bereiken. En wanneer je bovendien veel nieuwkomers in je klas hebt, moet je helemaal een duizendpoot zijn.

Sinds 2022 is Amsterdam een integraal kindcentrum rijker dat serieus werk maakt van inclusie en diversiteit: Kindcentrum de Vindplaats. IJsbrand Jepma portretteert het kindcentrum in dit artikel.

De ontwikkeling die jonge kinderen meemaken op het gebied van spraak en taal is grandioos. In een aantal jaren leert een kind volledige zinnen maken, verstaanbaar spreken en woordjes lezen. In zowel de mondelinge als de schriftelijke taalontwikkeling speelt klankbewustzijn een belangrijke rol.

Dit jaar verschijnt het nieuwe boek van Tirtsa Ehrlich, GZ-psycholoog en expert op het gebied van ADD. Eerder schreef zij boeken over ADD voor kinderen zelf: ADDaisy, ADDavid en Wonderlijke wazigheid. Haar nieuwe boek richt zich dit keer niet op kinderen met ADD, maar juist op hun ouders en omgeving. In dit artikel geeft ze vast een voorproefje e, met daarin praktische handreikingen voor leerkrachten.

Zorgelijke berichten in het nieuws geven aan dat er iets ernstig mis is met onze jeugd. Hulpverleners en onderwijsprofessionals zoeken houvast bij de DSM, zodat ze stoornissen kunnen herkennen en kunnen interveniëren. Dat klinkt logisch, maar is dat echt helpend? Hoe kunnen onze leerlingen nog gewoon een mens in ontwikkeling zijn als ze ook op school vanuit de bril van DSM-labels bekeken worden?

Sommige vloeren in onze lerarenopleiding hebben nog oude tegelpatronen: rode en witte ruiten, groene lijnen op een witte ondergrond, kleine en grotere vierkanten in afwisselende kleuren. Wanneer daar jonge kinderen lopen, zie ik die regelmatig eerst met concentratie, daarna met meer gemak, van de ene rode tegel naar de andere stappen, de groene lijnen volgen, of van de ene lijn naar de andere springen. Ze stappen, lopen, hinkelen en springen naast, voor of achter hun ouders, die gewoon doorlopen, zich vaak niet bewust van al die boeiende handelingsmogelijkheden onder hun voeten.

Hoe ondersteunen we kinderen in rouw? Kunnen we de stille pijn horen? Wat heeft een rouwend kind écht nodig? Hoe brengen we troost in de klas? En hoe geef je als leerkracht emotionele steun aan kinderen die geliefden hebben verloren? In het boek Fabels van Vos zijn over diverse thema's, waaronder rouw, aanknopingspunten te vinden om met kinderen in gesprek te gaan.

Er is iets vreemds aan de hand. We zijn ons steeds meer bewust van een gezonde levensstijl, waarin beweging, natuurlijk daglicht en frisse buitenlucht belangrijk zijn. En toch zien we onze leerlingen nog altijd het liefst netjes achter hun schoolbanken zitten tijdens de les. Spelen en ravotten doen ze maar in hun vrije tijd. Of tijdens de speeltijd als het echt moet, zolang ze de klas, maar niet vuil maken met hun modderschoenen.

Laaggeletterdheid is een groot maatschappelijk probleem. Nog steeds loopt ten minste een op de tien kinderen het risico als laaggeletterde de maatschappij in te gaan. Een preventieve aanpak is dus van wezenlijk belang. Als pedagogisch medewerker of leerkracht moet je daarom veel aandacht besteden aan het stimuleren van geletterdheid. Dit kun je bijvoorbeeld doen met het prentenboek Alfje, het letterbeest. 

In het boek Project mens gaan kinderen op zoek naar hun held. Ze leren over verschillende mensen, culturen en geloven door middel van het verhaal, de feitenkaders en quizvragen. En ze krijgen tips over hoe om te gaan met discriminatie, vooroordelen en racisme.

Steeds meer gemeenten starten met het opzetten van een Rijke Schooldag: een afwisselende schooldag met ruimte voor het opdoen van nieuwe ervaringen. Waarom? Ieder kind verdient een omgeving waarin het zichzelf optimaal kan ontdekken en ontwikkelen. In ’s Hertogenbosch startten ze met het tweede seizoen. We spreken projectleiders Kim van den Dungen en Matthieu Boeren over de successen en valkuilen.

Als je als docent veel stress ervaart, is een van de meest urgente wensen vaak om je klas rustig te houden en de planningen te halen. Natuurlijk zijn er veel tips om dit op lange termijn te verbeteren, maar het is ook fi jn om een paar middelen achter de hand te hebben die je direct kunt inzetten in de klas om jouw stress te verminderen. Een zogenaamd ‘plan SOS'.

Mishandeling, misbruik, verwaarlozing, agressie in de wijk, vechtrelaties, pestproblemen en uithuisplaatsing. Het is slechts een kleine greep uit de problemen waar Ellen HollinkWolda mee te maken kreeg als schoolmaatschappelijk werker in een kwetsbare wijk in Rotterdam. Speciaal voor kinderen van vluchtelingen en migranten ontwikkelde ze de methode Spelenderwijs het probleem ontrafelen. Uiteindelijk bleek deze methode voor alle kinderen toepasbaar.

Vroeger kreeg je als aankomend leerkracht op de pabo nog muziekles. Je leerde noten lezen en blokfluit spelen zodat je mee kon spelen met de kinderliedjes, de tonen kon aangeven en wist waar je het over had.

Bij sommige kinderen werkt het brein net iets anders dan bij andere kinderen. Ze hebben daarom ook op een andere manier aandacht nodig. Meer kennis en meer begrip bij de volwassenen zorgt ervoor dat deze kinderen beter tot hun recht komen: op cognitief gebied, maar ook sociaal-emotioneel.

Een kind in jouw klas heeft een ouder met kanker. Wat kun je voor dit kind doen? En hoe betrek je de andere kinderen erbij? Dineke Verkaik geeft praktische handreikingen.

We staan liever niet te vaak bij stil bij de onzekerheden en ongemakken van het leven. Toch is het belangrijk om kinderen te leren – en voor te leven – hoe ze hiermee om kunnen gaan. In dit artikel een pleidooi voor ‘opgewekt ongemakkelijk zijn’.

Lezen is voor veel leerlingen een ‘schools kunstje’. Je moet het beheersen en door middel van toetsen word je erop afgerekend. Dat afrekenen gebeurt op snelheid, accuratesse en kennis van leesstrategieën. Waar het bij lezen echt om gaat, raakt buiten beeld. Genieten van verhalen, ‘verdwalen’ in een spannende roman, diep nadenken over een interessant onderwerp en op persoonlijke wijze betekenis geven aan wat je leest, daar ligt de essentie.